Skýrsla um starfsemi Prófanefndar tónlistarskóla frá
október 2003 til september 2004
Inngangur
Í þriðja sinn koma fulltrúar aðildarskóla Prófanefndar
tónlistarskóla saman til fulltrúaráðsfundar og lýkur með
því annasömu starfsári þegar fyrstu áfangapróf í íslenskum
tónlistarskólum urðu að veruleika.
Skipan Prófanefndar
Á liðnu starfsári var prófanefnd skipuð sömu aðilum
og áður, enda kjörtímabil nefndarinnar fjögur ár.
Í Prófanefnd tónlistarskóla sitja:
- Kristín Stefánsdóttir, formaður, fulltrúi FT og FÍH
- Robert Faulkner, varaformaður, fulltrúi STS
- Gunnar Rafn Sigurbjörnsson, fulltrúi Sambands íslenskra
sveitarfélaga
- Hafsteinn Guðmundsson, kosinn á stofnfundi
- Sólveig Anna Jónsdóttir, kosin á stofnfundi.
Varamenn eru:
- Bragi Michaelsson, fulltrúi Sambands íslenskra
sveitarfélaga
- Helgi Þ. Svavarsson, fulltrúi STS
- Sigurður Flosason, fulltrúi FT og FÍH
- Árni Harðarson, kosinn á stofnfundi
- Hildigunnur Halldórsdóttir, kosin á stofnfundi.
Starfsemi nefndarinnar
Á liðnu starfsári hefur verklag innan Prófanefndar tónlistarskóla
verið með svipuðu sniði og áður. Nefndin hélt sjö
fundi á tímabilinu en auk þess hefur verkefnum verið skipt
á milli nefndarmanna milli funda, tölvupóstur notaður til
samskipta og vinnu- eða símafundir formanns, varaformanns og
einstakra nefndarmanna haldnir um tiltekin mál. Meginviðfangsefnin
voru þjálfun prófdómara og skipulagning áfangaprófa ásamt
tilheyrandi undirbúningsstarfi.
Undirbúningur vetrarstarfsins
Síðastliðið haust óskaði Prófanefnd eftir upplýsingum
frá aðildarskólunum um áætlaðan fjölda grunn- og miðprófa
í einstökum skólum og brugðust margir vel við þeirri beiðni.
Þessar upplýsingar gáfu Prófanefnd vísbendingar um umfang
prófanna, sem m.a. voru hafðar til hliðsjónar við val
þátttakenda á prófdómaranámskeið.
Val og þjálfun prófdómara
Eins og fram kom á fulltrúaráðsfundi á síðasta ári
fékk Prófanefnd tónlistarskóla Philip Jenkins, píanóleikara
og prófessor við Royal Scottish Academy of Music, til að
vera aðalleiðbeinandi á prófdómaranámskeiði og var það
haldið var 6.-8. febrúar 2004 í sal FÍH í Reykjavík.
Auglýst var eftir þátttakendum á námskeiðið í október
2003 og lá auglýsingin frammi á fulltrúaráðsfundi PT
2003, auk þess sem hún var bæði send til tónlistarskóla,
sett á vefsíðu Prófanefndar og birt í Morgunblaðinu. Um
60 umsóknir bárust um þátttöku.
Strax var ljóst að takmarka yrði fjölda þátttakenda
í námskeiðinu til að þjálfun yrði nægilega markviss og
var fjöldinn takmarkaður við 35 þátttakendur. Við val
þátttakenda var tekið mið af menntun og reynslu umsækjenda
í samræmi við kröfur til tilgreindar voru í auglýsingunni,
auk þess sem Prófanefnd hafði áður en námskeiðið var
auglýst gert áætlun um hvernig skipta þyrfti plássum á námskeiðinu
á milli einstakra hljóðfæraflokka, þannig að þörfum Prófanefndar
fyrir sérhæfingu samkvæmt aðalnámskrá tónlistarskóla
yrði sem best mætt. Við þá áætlanagerð var höfð hliðsjón
af könnun Félags tónlistarskólakennara um starfsemi tónlistarskóla
frá árinu 2003 og áætlunum skólanna. Þrjátíu og þrír
prófdómarar luku námskeiðinu og allir utan einn hafa dæmt
próf á vegum nefndarinnar.
Leitað var til nokkurra tónlistarskóla á höfuðborgarsvæðinu
um að senda nemendur til að spila eða syngja á prófdómaranámskeiðinu
og var brugðist vel við þeirri bón. Eru skólunum,
nemendum og kennurum þeirra færðar bestu þakkir. Framlag
þeirra var mikils virði.
Menntamálaráðuneytið veitti fjárstuðning til námskeiðsins
að fjárhæð 350.000 krónur.
Að mati Prófanefndar og þátttakenda tókst námskeiðið
mjög vel og reyndist það góður grunnur fyrir prófdómarastörfin
á liðnu vori.
Viðmiðanir fyrir prófdæmingu
Eiit af lykilatriðum í að ná samræmi í mat prófdómara
er að þeir hafi haldgóðar viðmiðanir til að ganga út
frá. Lögð var mikil vinna af hálfu prófanefndarmanna í
gerð viðmiðana fyrir eintaka prófþætti á grunn- og miðprófum
í hljóðfæraleik og einsöng. Eru þessar viðmiðanir aðgengilegar
á vef Prófanefndar, bæði á íslensku og ensku.
Undirbúningur áfangaprófa
Prófanefnd tók saman lítinn bækling með hagnýtum upplýsingum
varðandi áfangaprófin og undirbúning þeirra og var bæklingurinn
sendur til allra tónlistarskóla á landinu.
Óskað var eftir því að beiðnir um próftöku vorið
2004, ásamt óskum um próftíma, bærust Prófanefnd eigi síðar
en 15. mars 2004. Prófanefnd setti þann fyrirvara að ekki væri
unnt að tryggja að hægt yrði að verða við beiðnum um
prófdæmingu ef óskir þess efnis bærust eftir 15. mars.
Ekki þurfti að skila fullkomnum verkefnalistum fyrr en fjórum
vikum fyrir áætlaðan prófdag. Talsvert á fimmta hundrað
beiðna bárust á tilsettum tíma og í nokkrum tilvikum bárust
beiðnir síðar.
Það sem olli einna mestum vandræðum í skipulagningu prófanna
var hversu margir hættu við próftöku, oft með skömmum
fyrirvara eða jafnvel mættu ekki í prófið, en vonandi mun
slíkt ekki endurtaka sig í svo ríkum mæli. Prófanefnd tókst
að verða við öllum beiðnum um próftöku, jafnvel þeim
sem bárust eftir 15. mars.
Óundirbúinn nótnalestur
Prófanefnd lét semja sérstök dæmi til að meta "óundirbúinn
nótnalestur". Í öllum tilvikum fékk tónskáldið sýnishorn
sem gaf til kynna af hvaða erfiðleikagráðu tóndæmin áttu
að vera og voru dæmin síðan yfirfarin af sérfræðingum
áður en gengið var endanlega frá þeim til nota í áfangaprófunum.
Aðildarskólar Prófanefndar tónlistarskóla
Fjörutíu og sjö tónlistarskólar voru stofnaðilar Prófanefndar
en aðildarskólum fjölgaði á liðnum vetri og eru skólarnir
nú 54 og tveir til viðbótar hafa spurst fyrir um aðild að
nefndinni.
Starfsmaður Prófanefndar
Í marsmánuði var Ingrid Markan ráðin til starfa fyrir
Prófanefnd. Hafði hún það hlutverk að taka við prófbeiðnum,
skipuleggja áfangaprófin í samráði við viðkomandi skóla,
ráða prófdómara til starfa í hverju tilviki og sjá til
þess að prófdómarar hefðu öll nauðsynleg gögn undir höndum
fyrir hvert próf. Að loknu prófi sendu prófdómarar prófgögnin
síðan til baka til hennar.
Mikið álag var á Ingrid fram undir lok maímánaðar og
sinnti hún störfum af mikilli prýði og samviskusemi.
Byrjunarörðugleikar í nýju kerfi hafa án efa valdið því
að oft þurfti að hafa talsvert fyrir því að fá fullnægjandi
upplýsingar um viðfangsefni próftaka og ekki var alltaf létt
verk að finna prófdómara, enda álagið mikið á stuttum tíma
og prófdómararnir oft bundnir í öðrum störfum.
Í upphafi þessa skólaárs varð ljóst að Ingrid Markan
sæi sér ekki fært að sinna áfram störfum fyrir Prófanefnd
og hefur hún nú látið af störfum. Eru henni færðar
bestu þakkir fyrir mikilvægt brautryðjendastarf.
Kostnaður við áfangaprófin
Prófgjöld voru ákveðin 4.600 krónur fyrir grunnpróf
og 6.900 kr. fyrir miðpróf.
Prófanefnd og starfsmaður hennar lögðu kapp á að
halda kostnaði við áfangaprófin eins lágum og mögulegt
var. Í því skyni var reynt að skipuleggja prófin með sem
hagkvæmustum hætti en þess jafnframt gætt að reyna að
veita sem besta þjónustu.
Prófanefnd gerði samning við bílaleiguna
"Hertz" og gildir hann til næstu áramóta. Bílaleigubílar
voru notaðir á landsbyggðinni í tengslum við flug og
vegna lengri ferða. Góð reynsla er af samningnum og er miðað
við að hann verði endurnýjaður í vetur.
Prófanefnd sá um greiðslu og pöntun flugfarseðla þegar
sá ferðamáti var nauðsynlegur. Prófdómarar fengu greidda
þóknun fyrir hvert próf sem þeir dæmdu, akstur á eigin
bifreið ef prófstaður var í meira en 30 km fjarlægð frá
heimili prófdómara, auk greiðslu sem tók mið af
dagpeningum samkvæmt reglum Ferðakostnaðarnefndar ríkisins,
ef prófdæming og tilheyrandi ferðalag tók lengri tíma en
sex klukkustundir. Samkvæmt samningi við prófdómara er þeim
tryggð lágmarksþóknun í hvert sinn sem þeir eru fengnir
til prófdæmingar en við skipulagningu prófanna var reynt
eftir megni að forðast að prófgjöldin stæðu ekki undir
kostnaði við prófin.
Framkvæmd áfangaprófa
Í aðalnámskrá tónlistarskóla er að finna
eftirfarandi ákvæði: "Kennari skal leggja
verkefnalista prófsins fyrir prófdómara fyrir upphaf prófs.
Próf fer því aðeins fram að verkefni uppfylli kröfur viðeigandi
námskrár samkvæmt mati og staðfestingu prófdómara."
Við undirbúning áfangaprófanna síðastliðinn vetur óskaði
Prófanefnd eftir heimild menntamálaráðuneytisins til þess
að víkja frá þessu ákvæði og féllst ráðuneytið á
tillögu nefndarinnar þess efnis að áfangapróf fari alltaf
fram en sé prófdómari í vafa um að prófið eða hlutar
þess samræmist ekki ákvæðum námskrár geri hann
athugasemd þess efnis til Prófanefndar og láti ljósrit af
viðkomandi prófverkefni eða verkefnum fylgja. Prófanefnd
úrskurðar síðan um gildi prófsins. Þetta felur það í
sér að nemandi fær alltaf vitnisburðarblað um frammistöðu
sína á prófinu en mögulegt er að prófið verði ekki viðurkennt
sem áfangapróf ef um veruleg frávik er að ræða frá ákvæðum
námskrár.
Í nokkrum tilvikum gerðu prófdómarar athugasemdir til
Prófanefndar varðandi verkefnaval á prófi. Nefndin tók
þá ákvörðun að ógilda ekki próf en athugasemdir voru
sendar til tónlistarskóla þegar tilefni var til slíks.
Vorið 2004 þreyttu nemendur 35 tónlistarskóla áfangapróf,
alls 395 nemendur. Fyrsta próf fór fram 12. mars og síðasta
prófið 4. júní. Þrjátíu og tveir prófdómarar mátu prófin
á vegum nefndarinnar.
Prófanefnd er þeirrar skoðunar að framkvæmd prófanna
hafi gengið eins vel og hægt var að búast við miðað við
að allir voru að feta sín fyrstu skref í nýju prófakerfi.
Tvær kærur bárust vegna áfangaprófa, í öðru
tilvikinu vegna meints ósamræmis milli umsagna og einkunna
en hins vegar vegna framkvæmdar prófsins. Að fenginni umsögn
prófdómara úrskurðaði Prófanefnd í fyrra tilvikinu að
breyta skyldi niðurstöðu prófsins en hvorki þótti
tilefni til að hreyfa niðurstöðu síðara prófsins né
heimila endurtöku þess.
Vitnisburðarblöð og áfangaprófsskírteini
Samkvæmt aðalnámskrá tónlistarskóla fá nemendur
vitnisburðarblað fyrir hvorn prófhluta á grunn- og miðprófi,
þ.e. hljóðfærapróf annars vegar og tónfræðapróf hins
vegar. Þar sem tónfræðanámskrá hefur enn ekki verið
gefin út í nema í bráðabirgðaútgáfu fyrir grunn- og miðnám,
tók Prófanefnd þá ákvörðun að óska eftir upplýsingum
um tónfræðakunnáttu próftaka miðað við þær kröfur
sem þar eru gerðar. Nemendur sem höfðu tónfræðakunnáttu
samsvarandi kröfum á grunnprófi í tónfræðagreinum
fengu, auk vitnisburðarblaðs með einkunnum og umsögunum um
frammistöðu á hljóðfæraprófinu, skírteini um að þeir
hefðu lokið grunnprófi og sami háttur var hafður á varðandi
miðprófsnemendur.
Prófanefnd tónlistarskóla hafði alltaf ætlað sér að
senda niðurstöður prófanna til viðkomandi tónlistarskóla
sem myndu síðan sjá til þess að koma þeim áfram til
nemenda. Hins vegar reyndust þau vandkvæði á því að
nefndinni var nauðsynlegt að vita hvenær nemendur fengju
vitnisburðinn til þess að kærufrestur væri ekki
umdeilanlegur. Í ljósi þessa var ákveðið að Prófanefnd
myndi senda nemendum niðurstöður prófanna og tónlistarskólum
afrit. Þessi ákvörðun mæltist ekki vel fyrir og Prófanefnd
var heldur ekki sátt við þessa tilhögun. Sem betur fer
fannst sú lausn á þessu vandamáli, áður en að útsendingu
prófgagna kom, að tónlistarskólarnir gæfu nefndinni upp
hvenær nemendur fengju vitnisburðinn og þar með væri hætta
á ágreiningi um kærufrest ekki lengur fyrir hendi. Voru tónlistarskólum
sendar upplýsingar um þetta og óskuðu flestir eftir að
afhenda nemendunum prófniðurstöðurnar.
Frágangur vitnisburðarblaða og prófskírteina reyndist
mjög tímafrekur og var lögð nótt við dag til að unnt yrði
að ganga frá öllu í tæka tíð. Í öllum tilvikum tókst
að ganga frá gögnunum í tíma, enda þótt það stæði
stundum tæpt. Vonir standa til þess að unnt verði að flýta
þessum lokafrágangi á þessu skólaári, enda liggur útlit
skjalanna að mestu leyti fyrir og unnið er að frágangi
gagnagrunns fyrir nefndina sem væntanlega mun létta störfin
til muna.
Niðurstöður áfangaprófa
Eins og að framan sagði þreyttu 395 nemendur grunn- eða
miðpróf vorið 2004. Grunnpróf þreyttu 315 nemendur, 243
luku prófinu að fullu, 69 höfðu ekki nægilega tónfræðakunnáttu
miðað við námskrá og þrír nemendur stóðust ekki próf.
Miðpróf í hljóðfæraleik eða einsöng þreyttu 80
nemendur, 54 luku prófinu að fullu, 24 hafa ekki lokið tónfræðahlutanum
og tveir stóðust ekki próf.
Próftakar á grunnprófi skiptust þannig á milli hljóðfæraflokka:
Nemendur sem þreyttu miðpróf skiptust á milli hljóðfæraflokka
á eftirfarandi hátt:
Meðaleinkunn á grunnprófi var 7,95, lægsta einkunn var
5,7 og hæsta einkunn 9,6. Á miðprófi var meðaleinkunn
7,91, lægsta einkunn var 5,0 og hæsta einkunn 9,6.
Þegar frammistaða nemenda í einstökum prófliðum er
athuguð kemur eftirfarandi í ljós:
Við úrvinnslu á niðurstöðum áfangaprófanna var valþáttur
prófanna athugaður sérstaklega og hefur nefndin greint
eftirfarandi skiptingu viðfangsefna, en tekið skal fram að
viðfangsefni falla oft illa í tiltekinn flokk og oft
matsatriði hvernig flokka ætti viðfangsefnin.
Prófdómarar
Eftir að próftímabilinu lauk var athugað hverjir hefðu
metið prófin og kom þá í ljós að 63% prófa voru metin
af sérfræðingum á viðkomandi hljóðfæri eða í viðkomandi
hljóðfæraflokki en 36% prófa metin af prófdómurum sem
leika á hljóðfæri í öðrum hljóðfæraflokkum.
Ekki reyndist tölfræðilega marktækur munur á því
hvort prófdómari dæmdi próf innan eigin hljóðfæraflokks
eða ekki.
Sunnudaginn 19. september síðastliðinn var haldinn
fundur í Reykjavík með prófdómurum Prófanefndar og var mætingin
á fundinum góð. Farið var yfir niðurstöður prófanna, rætt
var um reynsluna af fyrsta próftímabilinu, fjallað um
umsagnir, auk þess sem prófdómurum gafst kostur á að bera
saman bækur sínar og meta eigin frammistöðu. Enn fremur
var viðhorf prófdómara til ýmissa þátta kannað.
Hér á eftir fer samantekt á helstu svörum prófdómara:
Próftími á grunnprófi (30 mínútur):
83% töldu próftíma hæfilegan, 13% of langan og 4% of
stuttan.
Próftími á miðprófi (45 mínútur):
85% töldu próftíma hæfilegan, 10% of langan og 5% of
stuttan.
Langflestum prófdómurum fannst viðmiðin nýtast vel við
að orða umsagnir og gefa einkunnir en töldu að aukin æfing
í notkun þeirra væri æskileg.
Í flestum tilvikum þótti prófdómurum aðstaðan í skólunum
vera góð en eftirfarandi athugasemdir komu þó fram:
- í íþróttasal, mjög kalt, hljóðfærið á hjólum
og átt í pedal
- truflandi umhverfishljóð og hávaði á milli hæða
- prófdómari sat við barnaborð sem var alltof lágt
- flygill ekki nógu góður, falskur og mð ójafnan áslátt
- afskipti kennara á einum stað, athuga hvar kennari
situr
- óþægilegt getur reynst að hafa kennara í sjónlínu
á milli prófdómara og nemanda.
Í nokkrum tilvikum sögðu prófdómarar kennara hafa haft
óeðlileg afskipti af prófi.
Prófdómarar voru spurðir sína um afstöðu til þess að
skólastjórnendur sætu inni í prófum. 74% svarenda voru
frekar eða mjög hlynntir því en 26% voru því andvígir eða
mjög andvígir. Prófdómarar voru spurðir um það hvort þeim
hefði þótt erfitt að dæma próf í einstökum hljóðfæraflokkum
og mátti merkja af svörunum að sumum fyndist heldur erfiðara
að meta próf í öðrum hljóðfæraflokkum en þeirra
eigin.
Auk þessa var spurt um hvort og hve oft prófdómarar hefðu
verið í vafa um að prófverkefni væru í samræmi við námskrá.
Allir svöruðu því játandi, níu í einu til tveimur prófum,
11 í þremur til níu prófum og þrír í fleiri en níu prófum.
Í könnuninni komu enn fremur fram nokkur atriði og ábendingar
sem Prófanefnd mun hafa til hliðsjónar við skipulag prófanna
í vetur.
Vefsíða Prófanefndar
Vefsíða Prófanefndar var opnuð skömmu eftir síðasta
fulltrúaráðsfund og má þar finna ýmsar upplýsingar varðandi
áfangaprófin og störf nefndarinnar, bæði á íslensku og
ensku. Fyrir liggur nú að bæta upplýsingum og á síðuna
og endurnýja, m.a. verða tölfræðilegar upplýsingar um niðurstöður
prófanna birtar þar í kjölfar þessa fundar.
Kynningarstarf
Á síðastliðnu skólaári heimsótti formaður Prófanefndar
nokkra tónlistarskóla, að ósk forsvarsmanna þeirra,
kynnti prófakerfið og svaraði fyrirspurnum. Sömuleiðis
hafa tveir tónlistarskólar verið heimsóttir það sem af
er vetri. Prófanefnd reynir að verða við öllum slíkum óskum
sem berast. Þá hefur fjölmörgum fyrirspurnum verið svarað,
ýmist símleiðis, með tölvupósti eða á förnum vegi.
Auk þess var umfjöllun um áfangapróf og valþátt prófanna
á dagskrá þeirra tveggja svæðisþinga tónlistarkennara
sem haldin hafa verið í haust. Formaður og varaformaður önnuðust
þennan dagskrárlið á svæðisþinginu á Ísafirði og í
Reykjavík var umfjöllunin í höndum formanns og Sigurðar
Flosasonar, varamanns í Prófanefnd. Ráðgert er að formaður
og varaformaður taki þátt í svæðisþingi fyrir Norður-
og Austurland sem haldið verður um næstu helgi.
Það er mat Prófanefndar að slíkar heimsóknir og
kynningar séu veigamikill þáttur í starfsemi nefndarinnar
og hvarvetna hafa áheyrendur sýnt viðfangsefnum Prófanefndar
áhuga.
Fjármál
Síðastliðinn vetur voru stofnframlög til Prófanefndar
tónlistarskóla innheimt, ásamt árgjöldum fyrir skólaárin
2002-2003 og 2003-2004, í samræmi við samþykktir á síðasta
fulltrúaráðsfundi. Auk þess veitti menntamálaráðuneytið
nefndinni fjárstuðning, annars vegar 500.000 kr. vegna þróunarstarfs
og hins vegar 350.000 kr. vegna prófdómaranámskeiðsins.
Vonir standa til þess að gengið verði frá
samstarfssamningi við menntamálaráðuneytið og mun það væntanlega
skýrast á næstu mánuðum. Ráðuneytið hefur fylgst með
störfum nefndarinnar og verður ekki annað séð en að ráðuneytismenn
séu sáttir við þróun mála.
Lokaorð
Þegar á heildina er litið er ekki hægt að segja annað
en að framkvæmd áfangaprófanna síðastliðið vor hafi
gengið vonum framar. Prófanefnd þakkar það ekki síst góðu
samstarfi við tónlistarskólana og lipurð og jákvæðri
afstöðu prófdómara. Vissulega hefur rekstrarfé
nefndarinnar verið af skornum skammti en þrátt fyrir það
hefur Prófanefnd reynt að sinna sínum verkefnum eftir
fremsta megni. Nefndin er nú reynslunni ríkari og það er
von okkar að með samstilltu átaki takists að þróa og
festa prófakerfið betur í sessi þannig að það geti staðið
undir væntingum.
Ég vil að lokum þakka samstarfsmönnum í Prófanefndinni,
bæði aðal- og varamönnum, einkar gott samstarf á þessu
starfstímabili.
Reykjavík, 25. september 2004
Kristín Stefánsdóttir, formaður
|
