Úrskurður Prófanefndar tónlistarskóla
Úrskurður nr. 8, 13. október 2006
Hinn 13. október 2006 kvað Prófanefnd tónlistarskóla
upp svohljóðandi úrskurð um kæru vegna áfangaprófs:
I.
Með bréfi, dags. 1. júní 2006, hafa X,
skólastjóri tónlistarskólans T, Y,
deildarstjóri við skólann, og Z,
píanókennari, kært framkvæmd áfangaprófs sem A þreytti hinn 30. mars
2006 við tónlistarskólann. Prófdómari var P.
Í samræmi við skipulagsskrá Prófanefndar
tónlistarskóla var leitað álits prófdómara á kærunni
og hefur skriflegt álit prófdómara borist nefndinni með
bréfi, dags. 6. september 2006.
II.
Hinn 30. mars 2006 þreytti A miðpróf í píanóleik við
tónlistarskólann T.
Samkvæmt niðurstöðu prófdómara, P, var umsögn og einkunnagjöf eftirfarandi:
Verkefni |
|
Umsögn |
Einingar |
|
|
|
|
Tónverk I |
|
Verk ekki flutt í heild, einungis fyrri hluti var
spilaður þrisvar sinnum en ekki tókst að halda áfram. |
3 |
 |
|
|
|
Tónverk II |
|
Flutningur ónákvæmur, sérstaklega var talsvert
um rangar nótur í vinstri. Pedalnotkun var mjög
ábótavant, lítil tilfinning fyrir stíl tónskáldsins. |
5 |
 |
|
|
|
Tónverk III |
|
Tíð mistök í flutningi, pedalnotkun
ábótavant. Góð tilfinning fyrir rubato. |
6 |
 |
|
|
|
Æfing |
|
Gott tempo, ágætt legato í hægri, jafnleika og
hraða var ábótavant í vinstri í sextándapörtum. |
12 |
 |
|
|
|
Tónstigar og
hljómar |
|
Allnokkrar feilnótur, ágætt legato,
jafnleika ábótavant í vinstri. |
11 |
 |
|
|
|
Val: Tears in heaven - útsetning |
|
Sannfærandi flutningur.
Pedalnotkun ábótavant. |
9 |
 |
|
|
|
Óundirbúinn
nótnalestur |
|
Oftast réttar nótur og púls,
þó voru rangar nótur í vinstri í töktum 3 og 4. |
8 |
 |
|
|
|
Heildarsvipur |
|
Undirbúningur prófsins virðist
ófullnægjandi. |
1 |
|
|
|
|
Einkunn |
|
Nemandi stóðst ekki próf |
5,5 |
|
|
|
|
Vitnisburðarblað A var gefið út hinn 30. maí
2006 og sent tónlistarskólanum T þann dag.
III.
Í kæru til Prófanefndar tónlistarskóla er fundið að
því að prófdómara í prófi A skyldi ekki
hafa tekist að draga úr því stressi og álagi sem
nemandinn hafi upplifað í prófinu. Það sé í hæsta
máta óeðlilegt að prófið skuli hafa tekið jafn mikla
dýfu og raun varð eftir jákvæða byrjun á æfingu og
tónstigum. Telja kærendur að ábyrgð prófdómara á því
að viðhalda jákvæðu andrúmslofti í prófi sé mikil,
sérstaklega í ljósi þess að kennara og öðrum, sem kunni
að vera viðstaddir próf, sé ekki heimilt að skipta sér
af prófinu.
Í fyrsta verki af þremur, Prelúdíu nr. 9 í F-dúr,
hafi nemandinn fipast í miðju verki. Hún hafi fengið að
byrja aftur tvisvar sinnum í viðbót, en þá hafi
prófdómari talið fullreynt með verkefnið. Í framhaldi af
þessu hafi nemandanum fatast flugið og næstu tvö verk,
eftir Beethoven og Schumann, hafi gengið mjög illa, enda
hafi nemandinn verið niðurbrotinn.
Þá segir í kærunni:
"Í Nokkrum heilræðum til nemenda, sem Prófanefnd
gefur út, segir m.a.: "Hafðu ekki áhyggjur þótt
þú þurfir að byrja verk eða tónstiga oftar en einu
sinni, þú fellur ekki bara vegna þess." Og
ennfremur: "Þú verður trúlega taugaóstyrk, en
reyndu að vera ekki of spennt, prófdómarinn hefur gengið
í gegnum þetta alveg eins og þú." Það er í
sjálfu sér þekkt, að nemendur finni til prófskrekks og
upplifi stress á tónleikum, en að bæta því ofan á
þá neikvæðu upplifun að fá ekki að ljúka sínu spili
með reisn, burtséð frá einkunn, er á ábyrgð
prófdómara. Við höfum sjaldan upplifað jafn þrúgandi
andrúmsloft og það sem viðkomandi prófdómari hafi
skapað og teljum það ekki samræmast markmiðum
Prófanefndar."
Einnig er í kærunni gerð athugasemd við þann mikla
drátt sem verið hafi á afgreiðslu Prófanefndar á
vitnisburðarblaði vegna prófs A. Þessi
dráttur samrýmist á engan hátt þeim vinnureglum sem
Prófanefnd hafi sjálf sett sér og vilji fara eftir.
Prófið hafi farið fram 23. mars, en skólinn fengið
niðurstöðuna 30. maí. Hefði niðurstaðan legið fyrir
fáum vikum eftir prófið, en ekki tveimur mánuðum síðar,
hefði A getað endurtekið prófið með þeim
nemendum sem tekið hefðu áfangapróf við skólann 22.
maí.
IV.
Í bréfi P, prófdómara, til
Prófanefndar, dags. 6. september 2006, kemur fram að
prófdómari telji sig hafa sýnt óvenju sanngjarna og
faglega framgöngu í prófdæmingu miðprófs A. Kveðst prófdómari hafa starfað við
prófdæmingu píanóprófa á öllum þremur stigum náms á
undanförnum árum og geti fullyrt að aldrei hafi komið til
viðlíka aðstæðna eins og komið hafi upp í umræddu
prófi. Eðlilegt sé að nemendum sé gefinn kostur á að
hefja flutning hvers prófverkefnis að nýju ef þurfi, enda
sé oft erfitt að komast á flug við slíkar aðstæður sem
áfangapróf séu. Þegar það gerist hins vegar, eins og í
umræddu prófi, að próftaki spili þrisvar í röð sama
prófverkefni frá upphafi og hætti ítrekað á sama stað
í því verkefni, liggi fyrir að umrætt verk hafi ekki
verið fullunnið til prófs. Í ljósi þess að Prófanefnd
hafi ekki gefið út ákveðin viðmið í þessu sambandi og
að prófdómarar vinni innan ákveðins tímaramma hafi
prófdómari talið að þrjár tilraunir væru nóg.
Prófdómari getur þess varðandi flutning próftaka á
Tónverki II (Sónatínu óp. 49 eftir Beethoven) að þær
upplýsingar hafi komið fram á prófblaði að verkefnið
yrði leikið utanbókar. Þegar próftaki hefði gert tvær
árangurslausar tilraunir til að flytja verkefnið utanbókar
hafi prófdómari boðið fram nótur sem próftaki þáði.
Í þriðju tilraun hafi próftaki flutt verkið í heild með
nótum, en eins og fram komi í umsögn prófdómara hafi
Beethoven verið "fluttur af ónákvæmni, sérstaklega
var talvert um rangar nótur í vinstri". Þarna hafi
prófdómari lagt sitt af mörkum til að flutningur verksins
gæti tekist í heild.
Síðan segir í bréfi prófdómara:
"Varðandi aðra prófþætti sem fylgdu í
kjölfarið kemur í ljós að prófdómari hafði ekki
látið umrædd atvik hafa áhrif þar að lútandi og gaf
próftaka jákvæðar umsagnir þar sem kostur var á. Um
verkefnið eftir Schumann stendur m.a. "Góð
tilfinning fyrir Rubato" og um valþátt stendur m.a.
"Sannfærandi flutningur".
Varðandi fullyrðingar sem koma fram í áðurnefndu
bréfi um "að ábyrgð prófdómara á að viðhalda
jákvæðu andrúmslofti sé mikil" þá vil ég
gjarnan benda á að ábyrgð prófdómara er að viðhalda
faglegum sjónarmiðum fyrst og fremst og framfylgja þeim
af sanngirni. Einnig er ábyrgð kennara og skólastjóra
mikil vegna undirbúnings nemenda til prófa, enda sé
góður og markviss undirbúningur nemandans forsenda fyrir
að honum líði vel í prófinu, jafnvel þótt misvel
gangi frá einum prófþætti til annars. Reynsla mín er
að þegar próftakar í öllum þremur stigum náms hafa
átt í erfiðleikum með einn prófþátt af einhverjum
orsökum hefur slíkt ekki komið niður á flutningi
annarra prófþátta og er ástæðan fyrst og fremst
vandaður heildstæður undirbúningur prófsins. Þegar
prófið fellur um sjálft sig eins og gerðist þann 30.3.
hjá A er augljóst frá faglegu
sjónarmiði að undirbúningi prófsins var áfátt. Slíkt
veldur próftaka auðvitað vanlíðan og óöryggi undir
álagi. Því miður er ekkert sem prófdómari getur gert
í því nema auðvitað koma fram af sanngirni og
fagmennsku."
V.
Niðurstaða
1.
Samkvæmt 6. gr. skipulagsskrár fyrir Prófanefnd
tónlistarskóla getur nemandi eða forráðamaður hans,
kennari eða tónlistarskóli, sem telur að prófdómari hafi
ranglega hafnað verkefnalista prófs, kært ákvörðun
prófdómara til Prófanefndar tónlistarskóla. Þá geta
þessir aðilar kært til Prófanefndar ef þeir telja að
prófdómari hafi ekki gætt þeirra reglna um framkvæmd
prófs sem fram koma í aðalnámskrá tónlistarskóla eða
starfsreglum nefndarinnar. Einnig getur kæra tekið til þess
ef greinilegt ósamræmi er í umsögn prófdómara og
einkunnagjöf. Að öðru leyti sætir mat prófdómara ekki
kæru.
Með úrskurði Prófanefndar tónlistarskóla skal
ákveðið hvort próf skuli endurtekið, niðurstöðu prófs
breytt eða það látið standa óhaggað með eða án
athugasemda um framkvæmd þess. Í fyrstnefndu tilviki skal
próf endurtekið í heild en án innheimtu prófgjalds
samkvæmt 9. gr. skipulagsskrárinnar.
2.
Kæran varðar framkvæmd á áfangaprófi (miðprófi) A í píanóleik við
tónlistarskólann T og lýtur nánar tiltekið að
framkvæmd prófþáttarins Tónverk I, sem var verkið
Prelúdía nr. 9 í F-dúr eftir J.S. Bach. Lýsa kærendur
atvikum með þeim hætti að nemandanum hafi fipast í miðju
verki og fengið að byrja aftur tvisvar sinnum í viðbót,
en þá hafi prófdómari tekið fyrir frekari tilraunir.
Þetta hafi haft mikil áhrif á nemandann sem hafi leikið
síðari verkefni undir getu. Telja kærendur að ákvörðun
prófdómara um að heimila próftakanum ekki að ljúka
umræddum prófþætti hafi haft áhrif á framkvæmd
prófsins og árangur próftakans. Engar ákveðnar kröfur
eru gerðar í kærunni af þessu tilefni, en helst verður
kæran þó skilin þannig að þess sé krafist að
Prófanefnd geri athugasemdir um framkvæmd prófsins. Þá er
í kærunni fundið að því hversu seint niðurstaða
prófsins hafi verið kynnt skólanum.
Í umsögn prófdómara til Prófanefndar vegna kærunnar
kemur fram að próftaki hafi spilað umrætt prófverkefni
þrisvar í röð og hætt ítrekað á sama stað. Vísar
prófdómari til þess að ekki liggi fyrir viðmiðunarreglur
Prófanefndar um hvernig skuli taka á aðstæðum eins og upp
hafi komið í prófi A, en hins vegar vinni
prófdómarar innan ákveðins tímaramma. Því hafi það
verið mat prófdómara að þrjár tilraunir hafi verið
nóg. Þá kemur fram að prófdómari telur atvik benda til
þess að umrætt verk hafi ekki verið fullunnið til prófs.
3.
Kærendum og prófdómara ber saman um þau atvik sem
þykja helst skipta máli varðandi úrlausn kæruefnisins.
Fyrir liggur að próftaka fipaðist og hætti flutningi
prófþáttarins Tónverk I í miðju verkinu. Próftaki fékk
í tvígang að byrja aftur á verkinu en með sama árangri.
Þá taldi prófdómari fullreynt og beindi próftakanum að
næsta viðfangsefni. Ráðið verður af kærunni að
Tónverk I hafi verið þriðja viðfangsefni próftaka í
prófinu, þ.e. á eftir prófþáttunum Æfing og Tónstigar
og hljómar. Samkvæmt prófblaði voru Tónverk I, Tónverk
III og Æfing flutt utanbókar.
Í starfsreglum og leiðbeiningum, sem Prófanefnd hefur
gefið út fyrir prófdómara, er fjallað sérstaklega um
próftíma og æskileg viðbrögð prófdómara við óvæntum
aðstæðum. Þar segir:
"Prófdómari skal reyna af fremsta megni að fara
ekki fram úr tímaáætlun. Miðað er við að
heildarpróftími á grunnprófi fari ekki fram úr 30
mínútum, próftími á miðprófi sé ekki lengri en 45
mínútur og framhaldspróf taki ekki lengri tíma en eina
klukkustund.
Lendi próftaki í vandræðum í prófinu eða sé í
miklu ójafnvægi er prófdómara heimilt að bregðast við
eins og hann telur réttast miðað við aðstæður,
jafnvel að gera hlé á prófi eða að halda áfram inn í
næsta atriði og koma aftur að þeim þætti sem olli
erfiðleikum. Hafa verður þó tímamörk prófsins í huga
og ekki er ásættanlegt að próf fari langt fram yfir
gefin tímamörk. Prófdómara er heimilt að stöðva próf
sem fer út fyrir gefin tímamörk, ef ljóst er á þeirri
stundu að nemandi muni ekki standast próf. Í slíku
tilviki er prófdómara skylt að senda Prófanefnd
skriflega greinargerð um viðkomandi próf.
Prófdómarar ættu ekki að taka hart á misheppnuðum
byrjunum, né heldur þótt nemandi þurfi að gera aðra
tilraun við viðkomandi prófþátt, sér í lagi ef um
grunnpróf er að ræða. Ekki má þó dæma of vægt og
nauðsynlegt er að prófdómari meti frammistöðu nemenda
í samræmi við það sem fram kemur hér að framan um
hlutverk og skyldur prófdómara."
Ekki verða gefnar einhlítar reglur um viðbrögð
prófdómara við ýmsum óvæntum aðstæðum sem kunna að
koma upp í prófi, m.a. ef próftaki lendir í vandræðum
með prófverkefni, og verða prófdómarar að hafa svigrúm
til að bregðast við í samræmi við aðstæður hverju
sinni. Meginatriði í því sambandi er þó að
sjálfsögðu að leita leiða til að prófið geti gengið
eins eðlilega fram og frekast er kostur. Í tilvitnuðum
kafla úr starfsreglum og leiðbeiningum Prófanefndar er
nefnt að við tilteknar aðstæður geti prófdómari gert
hlé á prófi eða gefið nemanda kost á að fresta
prófverkefni, sem hann á í erfiðleikum með, þar til
síðar í prófinu, enda sé ekki farið verulega út fyrir
tímamörk prófs. Þess skal getið að samkvæmt prófreglum
í aðalnámskrá tónlistarskóla ræður nemandi röð
prófverkefna. Það breytir þó ekki því að eðlilegt er
að prófdómari leiðbeini nemanda um að breyta út frá
því sem fyrirfram hefur verið ákveðið ef þörf þykir
vera á. Kann þetta að vera heppileg aðferð til að leiða
fram rétta getu próftaka og betri en að í sömu atrennu
sé reynt ítrekað við verkefnið. Önnur aðferð, sem
grípa má til, er nefnd í bréfi prófdómara til
Prófanefndar, dags. 6. september 2006, þ.e. að verk sé
leikið með nótum þótt ráðgert hafi verið að flytja
það utanbókar. Bent skal á að samkvæmt aðalnámskrá er
hljóðfæranemendum ekki skylt að flytja nema eitt tónverk
eða æfingu utanbókar. Í starfsreglum og leiðbeiningum
Prófanefndar er tekið fram um þetta: "Að jafnaði er
merkt fyrirfram á prófblað hvað nemandi hyggst leika
utanbókar, en heimilt er nemanda að breyta því svo lengi
sem fullnægt er lágmarkskröfum námskrár."
Af hálfu kærenda er því haldið fram að
"jákvæð byrjun" hafi verið í prófi A í prófþáttunum Æfing og Tónstigar og hljómar og ber
einkunnagjöf með sér að um viðunandi flutning hafi verið
að ræða að því er þessa prófþætti varðar. Þegar
þetta er virt og atvik málsins að öðru leyti, m.a. að
próftakanum mistókst ítrekað að ljúka flutningi þriðja
viðfangsefnisins, verður að telja að heppilegt hefði
verið að prófdómari gripi til frekari úrræða en gert
var til að létta undir með próftaka við flutninginn.
Verður ekki séð að neitt hafi verið því til
fyrirstöðu að prófdómari benti próftakanum á að taka
sér stutt hlé og/eða að hún fengi að reyna við
verkefnið síðar í prófinu, hugsanlega sem síðasta
viðfangsefnið. Tekið skal fram að samkvæmt prófblaði
var lengd prófs A 40 mínútur og verður því
að telja að tími hafi verið til reiðu til að gefa stutt
hlé og/eða til að reyna enn frekar við verkefnið. Þá
kom jafnframt til greina að verkið yrði leikið með
nótum, svo sem prófdómari gaf raunar kost á að því er
varðar Tónverk II (Sónatína eftir Beethoven), en bent skal
á að miðað við að æfingin hafi verið fyrsta eða
annað viðfangsefnið á prófinu hafði próftakinn þá
þegar fullnægt því skilyrði að flytja utanbókarverk.
Rétt er að fram komi að algild regla verður ekki sett um
það hversu oft próftaki má reyna við prófverkefni,
heldur verður það að fara eftir atvikum hverju sinni, m.a.
framvindu prófs að öðru leyti og þeim tíma sem til
ráðstöfunar er.
Ekki verður staðhæft að aðgerðir af því tagi sem
að framan greinir hefðu orðið til þess að próftaki
næði betri árangri á prófinu en einkunnagjöf ber með
sér. Allt að einu er óhjákvæmilegt að láta nemandann
njóta vafans um þetta, svo sem framkvæmd prófsins var
farið. Samkvæmt framansögðu þykir rétt að mæla fyrir
um að próf A skuli
endurtekið, en í þeirri niðurstöðu felst að próftakan
30. mars 2006 telst ógild. Samkvæmt skipulagsskrá
Prófanefndar ber þá að endurtaka prófið í heild en án
innheimtu prófgjalds samkvæmt 9. gr. skipulagsskrárinnar.
Tímasetning prófs skal ákveðin í samráði við
tónlistarskólann T.
4.
Taka verður undir það með kærendum að afgreiðsla
vitnisburðarblaðs hafi tekið of langan tíma af hálfu
Prófanefndar og er rétt að fram komi að ekki var við
prófdómara að sakast í þeim efnum. Prófanefnd vill hér
með biðja próftaka og tónlistarskólann T afsökunar á þeim langa tíma sem afgreiðsla vitnisburðarblaðs tók.
Tekið skal fram að A þreytti próf sitt 30. mars
2006 en ekki 23. mars 2006 eins og segir í kæru.
Úrskurðarorð:
Áfangapróf A í píanóleik
skal endurtekið í heild.
|